Κτήριο Δημογεροντίας, Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Αθανασίου, Μυτιλήνη
style=”text-align: justify; margin-top: 50px;”>Το Δημογεροντείον ή Δημογεροντία είναι ένα ισόγειο κτίσμα, πλησίον του κωδωνοστασίου του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Αθανασίου στη Μυτιλήνη. Διαθέτει δύο χώρους και διατηρεί στοιχεία της παραδοσιακής κοσμικής αρχιτεκτονικής της περιόδου, καθώς ενσωματώνει τις δυο βασικές οικοδομικές κατευθύνσεις, τη λιθοδομία (εξωτερικό λιθόδμητο περίβλημα, τώρα επιχρισμένο) και την ξυλουργική (ξύλινη στέγη). Τα λίθινα πλαίσια στα οποία εντάσσονται τα παράθυρα, από λίθο ηφαιστειακής προέλευσης, έλκουν επιρροές από εκείνα των ανοιγμάτων των αρχοντικών κατοικιών της Λέσβου του τέλους του 19ου αιώνα. Εξωτερικά στο λίθινο πλαίσιο των θυρών και των παραθύρων ενσωματώνεται σιδερένιο εξώφυλλο για λόγους ασφάλειας.
Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες το κτήριο φέρεται ότι λειτούργησε ως γραφείο της Επαρχιακής Επιτροπής (1840) και αργότερα της Κοινότητος Μυτιλήνης (1867) και της Δημογεροντίας (1886), βάσει υλικών τεκμηρίων (σφραγίδων).
Οι Δημογεροντίες καθιερώθηκαν επίσημα σε όλη την έκταση του κράτους όταν, με τη μεταρρύθμιση του Τανζιμάτ (1839-1876), ενισχύθηκε ο θεσμός των Κοινοτήτων.
Το έργο κάθε Δημογεροντίας εκτεινόταν σε όλους τους τομείς του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των κατοίκων της κοινότητας και είχε το δικαίωμα να επιβάλλει την τήρηση της τάξης και των ηθών και εθίμων. Έτσι, κύριο καθήκον των δημογερόντων ήταν η διοίκηση του χριστιανικού πληθυσμού για οικονομικά, κοινωνικά, θρησκευτικά, εκπαιδευτικά και εθιμοτυπικά ζητήματα: η συλλογή φορολογικών εσόδων, η διαχείριση των χρημάτων του ναού και της κοινότητας, οι αγοροπωλησίες, οι μεταβιβάσεις, η τήρηση της τάξεως, αποφάσεις που επικυρώνονταν από κοινού με τη μητρόπολη ως προς το ζήτημα της προικοδοσίας, της απόδοσης του δικαίου και του σεμνού στολισμού των γυναικών, της στήριξης της εκπαίδευσης με την καταβολή ποσού υπέρ των σχολείων μέσα από τις διαθήκες που συντάσσονταν. Πολύτιμοι, μάλιστα, είναι οι δημογεροντικοί κώδικες που περιέχουν πλήθος στοιχείων για την εκπαίδευση της Λέσβου μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, όπου για την ανέγερση σχολικών κτηρίων εκποιούταν η κτηματική περιουσία του εκάστοτε ναού.
Το ισόγειο δίχωρο κτήριο είχε αυτή τη χρήση, ως γραφείο της Δημογεροντίας, και στη συγκεκριμένη θέση, καθώς ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Αθανασίου αποτελούσε το κέντρο της λατρευτικής, κοινωνικής και κοινοτικής ζωής της Μητροπόλεως Μυτιλήνης. Κατά τα χρόνια της οθωμανικής κατάληψης του νησιού οι υπόδουλοι κάτοικοι της πόλης προσέρχονταν στον ναό για να ενισχυθούν πνευματικά και οικονομικά, αλλά και για τους δημογέροντες υπήρξε χώρος συνάθροισης.
Εκεί συνεδρίαζε επιτροπή, η ανώτατη κοινοτική Αρχή των υπόδουλων Ελλήνων, που εκλεγόταν με ψηφοφορία από τον λαό κάθε δύο χρόνια, τον μήνα Μάρτιο, και στη συνέχεια η εκλογή των δημογερόντων επικυρωνόταν από τον διοικητή του νησιού. Σύμφωνα με την τελευταία απόφαση της Γενικής Συνελεύσεως της Κοινότητας το 1907 «δικαίωμα ἐκλεξίμου ἔχουσιν ἅπαντες οἱ δημόται Μυτιλήνης, Ὀθωμανοί ὑπήκοοι, οἱ πληρώνοντες κτηματικόν φόρον δι’ ἰδίαν αὐτῶν περιουσίαν ἢ διά τήν τῆς συζύγου των γρόσια 100 καί ἄνω, ἔχοντες δέ συμπεπληρωμένον τό 35ον ἔτος τῆς ἡλικίας των». Στις 27 Μαρτίου 1911 έγιναν οι τελευταίες εκλογές δημογερόντων στη Μυτιλήνη, όπου εξελέγησαν οι Αλ. Μητρέλιας, Β. Δουκάκης, Δ. Βοστάνης, Β. Γούτος, Μ. Τζωρτζίδης, Μιχ. Βενλής, Ν. Ευσταθίου και Χρ. Νουλέλλης.
Στα τέλη του 19ου αιώνα και μέχρι την απελευθέρωση της Μυτιλήνης το 1912 ως γραμματέας της Δημογεροντίας υπηρέτησε ο Ιωάννης Γρ. Φωτίου. Μετά το 1912, όταν πλέον άλλαξε η χρήση του κτηρίου, προσαρμοζόμενη στις ανάγκες μετάβασης από την οθωμανική διοίκηση στην ελληνική, ο Ιωάννης Γρ. Φωτίου υπηρέτησε εκεί ως συμβολαιογράφος και ο Πέτρος Οικονομόπουλος ως δικηγόρος, μέχρι τη συνταξιοδότησή τους. Στα χρόνια που ακολούθησαν και έως τη δεκαετία του 1990 στο κτήριο στεγάστηκε το συμβολαιογραφικό και δικηγορικό γραφείο των Αδελφών Νικολάου και Δημητρίου Οικονομόπουλου, τέκνων του Πέτρου Οικονομόπουλου.
English
Mytilene, Metropolitan Church of Agios Athanasios, Demogerontia (Local Council)Building
The Demogeronteion or Demogerontia is a ground-floor building near the bell tower of the Metropolitan Church of Agios Athanasios in Mytilene. It comprises two rooms and retains elements of the traditional secular architecture of the period, as it incorporates the two main types of building construction: stonework (exterior stone cladding, now plastered) and carpentry (wooden roof). The stone frames in which the windows are set, made of volcanic stone, draw influence from those of the openings of the late 19 th c. mansion houses of Lesbos. In the exterior, an iron cover is incorporated into the stone frame of the doors and windows for security reasons.
According to oral testimonies, the building allegedly operated as an office of the Provincial Committee (1840) and later on of the Community of Mytilene (1867) and the Demogerontia (Local Council) (1886), based on material evidence (seals).
Τhe Demogerontias were officially established throughout the state when, with the Tanzimat reform (1839-1876), the institution of Communities was strengthened.
The work of each Demogerontia extended to all areas of the public and private life of the community’s residents and had the right to enforce the observance of order and of ethics and customs. Thus, the main duty of the demogerontes (members of the Demogerontia/councillors) was the administration of the Christian population regarding economic, social, religious, educational and etiquette issues: the collection of tax revenues,the management of the church and the community’s money, purchases, transfers, the observance of order, decisions that were ratified jointly with the metropolis regarding the issue of dowry, the administration of justice and the modest adornment of women, the support of education by paying a sum in favour of schools through the wills that were drawn up. In fact, the demogerontia codes are valuable, as they contain ample evidence on education in Lesbos up to the mid-19 th c., where the real estate of each church was sold off for the construction of school buildings.
The ground floor two-room building was used as the office of the Demogerontia, and in this specific location, as the metropolitan church of Agios Athanasios was the centre of the religious, social and community life of the Metropolis of Mytilene. During the years of Ottoman occupation of the island, the enslaved inhabitants of the city came to the church to be spiritually and financially assisted, but the latter also served as a gathering place for the demogerontes.
A committee met there; the highest community authority of the enslaved Greeks, which was elected by popular vote every two years, in the month of March, and then the election of the demogerontes was ratified by the governor of the island. According to the last decision of the General Assembly of the Community in 1907, “all citizens of Mytilene, Ottoman subjects, paying property tax of 100 kuruş or more for their own property or that of their spouse, and having completed their 35 th year of age, had the right to be elected”. On March 27, 1911, the last demogerontia elections were held in Mytilene, where A. Mitrelias, V. Dukakis, D. Vostanis, V. Goutos, M. Tzortzidis, Mich. Venlis, N. Efstathiou and Chr. Noulellis were elected.
At the end of the 19th c. and until the liberation of Mytilene in 1912, Ioannis Gr. Fotiou served as secretary of the Demogerontia. After 1912, when the use of the building changed, adapting to the needs of the transition from Ottoman to Greek administration, Ioannis Gr. Fotiou served there as a notary and Petros Economopoulos as a lawyer, until their retirement. In the years that followed and up to the 1990s, the building housed the notary and law office of the Brothers Nikolaos and Dimitrios Economopoulos, children of Petros Economopoulos.
