Πύργος Τσουκαλαδέλλη

Βρίσκεται στον οικισμό Λουτρόπολη Θερμής όπου συναντώνται αρκετοί πύργοι. Σήμερα έχουν διατηρηθεί λίγοι οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως κατοικίες, ενώ άλλοι έχουν εγκαταλειφθεί. Ο πύργος Τσουκαλαδέλλη είναι μία από τις παλαιότερες λιθόκτιστες αρχοντικές κατοικίες που σώζονται στο νησί, οχυρωματικού χαρακτήρα με ξύλινο σαχνισί (στεγασμένος ξυλόπικτος εξώστης σε προεξοχή). Χρονολογικά τοποθετείται στον 18ο αιώνα. Στην αρχική του φάση αποτελούσε πιθανώς τον πυρήνα αγροκτήματος και χρησίμευε ως βίγλα, ενώ αργότερα ως παραθεριστική κατοικία των ιδιοκτητών του. Είναι ένα λιθόκτιστο κτίριο τεσσάρων ορόφων, με τετράγωνη σχεδόν κάτοψη και στέγη με βυζαντινά κεραμίδια. Στους τοίχους του έχει χρησιμοποιηθεί αρχαίο οικοδομικό υλικό. Σε δύο από τις όψεις του διακρίνονται οι καταχύστρες ή «φονιάδες», απ’ όπου οι ένοικοι έριχναν ζεστό νερό ή λάδι σε αυτούς που προσπαθούσαν να παραβιάσουν την είσοδο. Το εσωτερικό του είναι λιτό. Η επικοινωνία μεταξύ των ορόφων γινόταν με ξύλινες κλίμακες, πιθανώς φορητές στην αρχική του φάση και στη συνέχεια σταθερές.

Το 1980 χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και το 1989 απαλλοτριώθηκε υπέρ του Υπουργείου Πολιτισμού. Σήμερα φορέας του μνημείου είναι η 14η Ε.Β.Α. Από το 2004 ξεκίνησαν να υλοποιούνται εργασίες για την στήριξη και την αποκατάστασή του. Σήμερα έχει αποκατασταθεί πλήρως εσωτερικά και εξωτερικά καθώς και ο περιβάλλων χώρος του.

Πηγές:
Αρχείο Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου.
Μ. Γρ. Ζαγορησίου-Γ. Ν. Γιανουλέλλης, Παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Λέσβου, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, 1995

Φωτογραφίες από την ξενάγηση 12 & 13 Οκτωβρίου 2019

Φωτογραφίες: Βόμβα Νιόβη, Δερεδίνη Δέσποινα, Καλάργαλλη Έλλη, Πανάγος Ιάσονας, Πανάγου Μαρία, Παυλής Σπύρος, Στρατής Σέντας, Τατάκης Πάνος,  Χαμαλή Βάσια